Viral z żółwiem, któremu w nozdrzu utkwiła plastikowa słomka, wywołał masową debatę i zaowocował globalnym odwrotem od plastikowych słomek. Wideo na YouTube ze słomką w żółwim nozdrzu zostało nagrane przez Christine Figgener, biologa morskiego z Texas A&M University w 2015 roku.

Wspomniane nagranie i wiele mu podobnych skutecznie przypominają nam o szkodliwym wpływie plastiku na oceany i morskie stworzenia, czego efektem są nawoływania do poszukiwań ekologicznych alternatyw aktualnie używanych produktów.

Operator restauracji fast-food "Famous Brands" także twierdzi, że plastikowe słomki zniknęły wraz z końcem 2018 roku ze wszystkich zarządzanych lokali w Afryce Południowej i Wielkiej Brytanii i zostały zastąpione przez ekologiczne słomki z papieru. Portfel grupy obejmuje 25 marek restauracyjnych - w tym m.in. Steers, Wimpy, Debonairs, Mugg & Bean - reprezentowanych przez sieć 2874 restauracji w Republice Południowej Afryki, w pozostałej części Afryki, na Bliskim Wschodzie i w Wielkiej Brytanii.

"Alternatywnie [do słomek papierowych - red.] można stosować biodegradowalne polimery, aby produkować słomki, które wyglądają i zachowują się dokładnie tak samo, jak słomki plastikowe nieulegające biodegradacji. W rzeczywistości jednak słomki PLA wykonane z biodegradowalnego polimeru - kwasu polimlekowego - są już dostępne na rynku.

"PLA [polilaktyd - red.] to polimer wykonany ze skrobi kukurydzianej lub trzciny cukrowej, który jest biodegradowalny. Pracowałem z PLA w moich wcześniejszych badaniach, porównując go z niebiodegradowalnym polipropylenem na bazie ropy naftowej, aby sprawdzić, czy może być stosowany krótkookresowo. Dowiedziałem się, że może on ulec całkowitej biodegradacji w gorącej wodzie w temperaturze 80°C w ciągu 10 dni, może także rozkładać się zakopany w ziemi, w przeciwieństwie do polipropylenu, który w ogóle nie ulega biodegradacji" - mówi dr Mafokeng.

Project Manager z WWF Południowej Afryki, Lorren de Kock, oświadczył, że jeżeli chodzi o słomki, WWF sugeruje całkowitą rezygnację z nich.

"Pytanie o rozwiązanie alternatywne powinno raczej zostać zastąpione przez pytanie dlaczego potrzebujemy słomek. Słomki są potrzebne starszym lub małym dzieciom - w obu przypadkach mogą to być wytrzymałe słomki wbudowane w kubek lub naczynie do picia. Pozostałe napoje, takie jak drinki lub koktajle owocowe, mogą być po prostu wypite z kubka lub za pomocą łyżki (niejednorazowej!)".

De Kock dodaje, że każdy z licznych alternatywnych materiałów używanych do produkcji słomek ma zalety i wady.

"Metal i bambus mają swoje wady, jeśli spojrzeć na nie w perspektywie cyklu życia". Górnictwo i niszczenie dziewiczych terenów na plantacje bambusa również nie jest idealne, ale na tym etapie jest bardziej zrównoważonym rozwiązaniem niż plastik.

"Z drugiej strony, papier ma problem bycia zbyt dobrym rozwiązaniem - papier produkowany z drewna wymaga wycinania lasów, co prowadzi do zmiany sposobu użytkowania gruntów, zubożenia zasobów wody, zanieczyszczenia pestycydami itd".

De Kock dodaje, że polimerowe biodegradowalne słomki PLA są przedstawiane jako "najlepsza" alternatywa, ale niezwykle ważne jest, aby zrozumieć, w jakich specyficznych okolicznościach te słomki ulegają biodegradacji.

"Należy zauważyć, że większość tworzyw sztucznych oznaczonych jako biodegradowalne rozkłada się tylko w warunkach występujących w kompostownikach przemysłowych (tj. w temperaturach powyżej 50°C) i nie ulega degradacji szybciej niż konwencjonalne tworzywa sztuczne w kompostownikach domowych. Niewiele (o ile jakiekolwiek) tworzyw sztucznych oznaczonych jako biodegradowalne rozpadnie się szybciej niż konwencjonalne tworzywa sztuczne w środowisku morskim".

"Oznacza to, że w przypadku ulegających biodegradacji tworzyw sztucznych PLA, aby osiągnąć korzyści dla środowiska, infrastruktura musi być przystosowana nie tylko do kompostowania tworzyw sztucznych, ale również do ich zbierania i transportu do kompostowni. Zatem biodegradowalne słomki PLA nie są obecnie ekologiczną opcją, a ryzyko przewyższa korzyści".

W Polsce kompostowników przemysłowych jest jak na lekarstwo, a kompostowanie PLA w warunkach domowych jest właściwie niemożliwe. Mało tego - w Polsce PLA nie ma nawet szansy trafić do kompostowni, bo wg zasad sortowania odpadów powinien trafić do strumienia odpadów plastikowych skąd w uproszczeniu jako "odpady plastikowe - inne" trafi w najlepszym przypadku... do spalarni!

Zgodnie z regulacjami, które wprowadziła Unia Europejska, a które zaczną obowiązywać od 2021 roku, tworzywo PLA zostało uznane za ekologiczne i słomki PLA zgodnie z prawem będą mogły być używane. Biodegradowalność PLA pozostawia jednak wiele do życzenia. Czy zatem sam fakt, że przepisy dopuszczają PLA do użytku sprawia, że jest to rozwiązanie ekologiczne?